Nefrologie en dialyse

Het irisnet heeft meerdere mijlpalen in de geschiedenis van de geneeskunde in België op zijn actief. De eerste dialyses bij patiënten met terminale nierinsufficiëntie en de eerste niertransplantaties werden uitgevoerd in het UVC Brugmann. De kliniek voor nefrologie-dialyse van het UVC Brugmann zet dus de traditie van uitmuntendheid en innovatie voort met de eerste hemodialysesessie in België, die in 1956 werd uitgevoerd onder de leiding van prof. Pierre-Paul Lambert, en de eerste niertransplantatie in België, die in 1963 plaatsvond onder de leiding van prof. Charles Toussaint en prof. Jean Van Geertruyden.

De dialysecentra van de ziekenhuizen Iris Zuid bevinden zich op de campus Joseph Bracops en in het ziekenhuis van Etterbeek-Elsene. Naast het UVC Brugmann, één van de belangrijkste centra voor peritoneale dialyse van het land, beschikken ook de ziekenhuizen Iris Zuid (campus Joseph Bracops en Etterbeek-Elsene) van het irisnet over dialysecentra.

De activiteiten nefrologie en dialyse van de openbare ziekenhuizen van het irisnet zijn verspreid over het hele Brusselse gewest, ook in het centrum van de hoofdstad. Dat moet leiden tot een betere follow-up van aandoeningen die ten dele te wijten zijn aan een lager sociaal-economisch niveau, zoals hoge bloeddruk, obesitas en suikerziekte (hangt vaak samen met zwaarlijvigheid). Meer dan de helft van de gevallen van chronisch nierlijden wordt veroorzaakt door hoge bloeddruk en suikerziekte. Die patiënten worden vaak op spreekuur gezien, moeten soms in het ziekenhuis worden opgenomen en kunnen verschillende vormen van nierfunctievervangende behandeling krijgen. Dergelijke patiënten hebben nood aan een globale benadering.

Er wordt veel belang gehecht aan preventie van nierziekten door een betere controle van hoge bloeddruk en suikerziekte. Het beleid bij patiënten met een acute of chronische nierziekte omvat:

• behandeling van de vele gevolgen van chronische nierinsufficiëntie in de brede zin van het woord (stoornissen van het calcium-fosformetabolisme en het bot met vaatverkalkingen, stoornissen van de zuur-basehuishouding, behandeling van bloedarmoede met erytropoëtine);
• zorgtraject (in samenwerking met de huisarts van de patiënt);
• multidisciplinair predialysespreekuur (nursing, psychologen, diëtisten, nefrologen);
• plannen van “toegangswegen” voor de verschillende vormen van dialyse (arterioveneuze fistel, centrale verblijfkatheter, peritoneale katheter). De toegangsweg wordt aangelegd door chirurgen en interventionele radiologen;
• pretransplantatieonderzoeken wanneer een transplantatie mogelijk wordt geacht (in samenwerking met meerdere universitaire centra, vooral dat van de ULB);
• (gezamenlijke) follow-up van overgeplante patiënten.

De verschillende problemen van de patiënt moeten worden gediagnosticeerd, eventueel tijdens een ziekenhuisverblijf, en in voorkomend geval moet samen met de patiënt worden beslist welke nierfunctievervangende techniek zal worden gebruikt. Het irisnet pakt alle klassieke nefrologische syndromen aan (nefrotisch syndroom, acute nierinsufficiëntie, glomerulonefritis …), waarbij zo nodig een nierpunctiebiopsie zal worden uitgevoerd. Een ziekenhuisopname kan ook wenselijk zijn voor de follow-up van dialysepatiënten of getransplanteerde patiënten.
Transplantatie bij volwassenen vindt plaats in partnerziekenhuizen van het irisnet. Transplantatie bij kinderen vindt plaats in het UKZKF. Het UKZKF en de KUL (Gasthuisberg) zijn de enige twee ziekenhuizen in België die kinderen dialyseren. Kindernefrologie en opsporing van nefro-urologische misvormingen is één van de specialiteiten van het UKZKF.

Als dialyse nodig is

Het ziekenhuisteam geeft de patiënt eerst uitleg, zodat een keuze kan worden gemaakt tussen hemodialyse (vooral in het centrum) en peritoneale dialyse (thuis). Het irisnet voert de “klassieke” dialysetechnieken uit, maar ook recente en vernieuwende technieken: hemodialyse overdag en ’s nachts, in het centrum en thuis, autodialyse, manuele en geautomatiseerde peritoneale dialyse thuis (eventueel met bijstand van thuisverpleegkundigen die zijn opgeleid binnen het risnet).

In het licht daarvan speelt de naburigheid van de openbare ziekenhuizen van het irisnet een belangrijke rol. De centra staan ook open voor patiënten die toeristen zijn, of op doortocht in Brussel.